Nöbetçi Eczaneler
Ekonomisi iyi olmayan, nafakasını gurbette arayan Rizelinin mutfağının lahana ile beraber vazgeçilmez ikilisinden biri mısır idi. Çok amaçlı olarak yararlanılabiliyordu.
Çay sonrası mısır ekim alanları ister istemez azaldı. Artan gelire paralel mısıra gereksinimde azaldı elbette. En basitinden beyaz ekmek mutfaklara girmeye başladı.
Ekili alanlarda mısırdan çaya geçmek kolay olmadı.
Bölgenin her açıdan kaderinin çaya bağlı olacağını, ekonomik kurtuluşun çay ile sağlanabileceğini ön gören zamanın Ankara yönetimi, genç cumhuriyetin idarecileri Rizeliyi mısır bahçelerini söküp çay ekmeye ikna etmede çok zorlandılar. Yıllar sürdü bu geçiş, ikna.
Neticede Rizeli teşviklerle ikna oldu çay ekimi gelişti, Türkiye’nin en zengin, müreffeh yöresi oldu.
Ancak çay öncesi ticari açıdan mısırdan daha önde gelen 3 ürün vardı.
Mısır, hanelerde kullanılırken kenevir 1900 lara kadar yöre toplam gelirin, ihracatının üçte ikisini sağlıyordu. İpekböceği vardı, 50 lere kadar kenevir sonrası en büyük gelir kaynağı narenciye vardı.
Rize‘de toplanan mandalinalar yatak yapıldıktan sonra kasalarla gemi yoluyla İstanbul’da o zamanın yağ iskelesinde Unkapanı’da yurdum insanına – tüccara satılırdı.
Sonrasında Çay ekonomik açıdan ağır basınca mandalinalarda sökülüp çaylık yapıldı. Rize’nin mandalinası, narenciyesi 60’ların sonundan itibaren ağırlıklı Ege Bölgesinde devam ettirildi. Çoğunluğu merkez İslampaşa Mahallesi olmak üzere onlarca aile narenciye fidancılığına yönelerek Rize’den Ege Bölgesinin mandalına bahçelerinin oluşuma katkı sağladılar.
Çay, bugün yine alternatifsiz ama eski cazibesinden çok uzak. Yanlış tarım ve ekonomik politikalar nedeniyle Rizeli, yöre halkı endişeli. En basiti iç pazarın tüketim talebi için bu yıl 100 bin ton kuru çay ithal edilmesi gerektiği konuşuluyor. Böyle bir ortamda çay öncesi tarım ürünleri de ister istemez akla geliyor.
Recep Ali Aksoylu / 25.8.2022